- هنوز عروسک‌هایتان را دارید؟
- ماشین آبی رنگ کوچکتان را چطور؟
اسباببازیها خاطرات جذاب دوران کودکی همه ما را یادآوری می‌کنند. دوست دارید در زمان سفر کنیم تا ببینیم تاریخچه اسباببازیها از کجا شروع شده؟ به نظرتان اولین اسباببازیها چه چیزهایی بوده‌اند؟ اگر می‌خواهید بدانید با ما در سفر زمان همراه شوید.
تاریخچه اسباببازیها از ابتدا تا کنون
مثل خیلی از اطلاعات تاریخی، تاریخچه اولین اسباببازیها هم مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که توپ، بادبادک و یویو جزء قدیمی‌ترین اسباببازیها هستند. اسباببازیها می‌توانند از وسایل خیلی خیلی ساده و یا حتی پیچیده درست شوند. وقتی حرف از سادگی می‌شود اسباب‌بازی حتی می‌تواند یک تکه چوب ساده باشد.
بله، یک تکه چوب! شاید به نظر عجیب بیاید اما همین وسیله خیلی ساده در دست کودک می‌تواند او را غرق در دنیای کودکانه‌اش کند و خودش را سوار بر اسب سفید تک شاخی تصور نماید که با سرعت می‌دود یا حتی خودش را قهرمانی ببیند که با یک چوب جادویی سحرآمیز و یک ورد خاص دنیا را نجات می‌دهد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید موزه ملی بازی آمریکا چوب درخت را به عنوان اولین اسباب‌بازی در نظر گرفته است.
بین همه شک و تردیدها می‌شود با قطعیت گفت که اسباببازیها بر اساس فرهنگ هر کشوری شکل می‌گیرند. پس بیایید گردشی در کشورهای مختلف داشته باشیم.
اسباب‌بازی‌های محبوب در گذشته
قبل از انقلاب صنعتی بچه‌ها اسباب‌بازی‌های زیادی نداشتند. همان تعدادی هم که بود خیلی برایشان با ارزش بود. دلیل کم بودن اسباببازیها هم مشخص است. سیستم تولید انبوهی نبود که بتواند یک عالم عروسک و اسباب‌بازی درست کند. از طرف دیگر فرض را بر این بگذاریم که مشکل محدودیت تعداد نبود اما چیزی که خیلی مهم است این است که بچه‌ها فرصت زیادی هم برای بازی کردن نداشتند. تعداد کمی از بچه‌ها که به مدرسه می‌رفتند و قاعدتاً فرصت زیادی برای بازی نداشتند و آنهایی هم که خانه بودند باید بیشتر وقتشان را به کمک به بزرگ‌ترهایشان اختصاص می‌دادند.
بیایید در سفری که داریم اول به سومر سر بزنیم. درست ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد! جایی که مجسمه‌های به شکل حیوان یا انسان به عنوان اسباب‌بازی شناخته می‌شدند. قدیمی‌ترین متن نوشته شده درباره اسباب بازی که به ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد به یویوی چوبی یا فلزی اشاره می‌کند. پس یکی از قدیمی‌ترین وسایل که در آن زمان استفاده می‌شده است همین یویویی است که هنوز هم شناخته شده است. اما اصالت یویو به کشور چین برمی‌گردد. به زمانی حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد! به نظر می‌رسد بادبادک های جذاب هم که خیلی از ماها در کودکی با آنها خاطره داریم پیشینه تاریخی اش به چین برمی‌گردد.
از سومر و چین حالا برویم به کشور هند. سرزمین هفتاد و دو ملت! در هند مجسمه‌های سفالی حیوانات که شاید بی‌شباهت به عروسک‌های خمیری کنونی نباشند قدمتشان به حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد. بین خانواده‌های ثروتمند هندی هم اسب‌ها و فیل‌های برنزی و برنجی مرسوم بودند.
اگر در ادامه سفر گذرمان به کشور مصر بیفتد، با بازی‌هایی رو به رو می‌شویم که خیلی شبیه بازی‌هایی هستند که امروزه هم انجام می‌شوند. آنها اسباب‌بازی‌هایی مثل عروسک، حیوانات چوبی، توپ، تیله، فرفره و تاس داشتند.
در ایران باستان هم ابزارهایی وجود داشته که به نظر می‌رسد به عنوان اسباب‌بازی استفاده می‌شدند. این اسباببازیها علاوه بر این که نشان دهنده شرایط اجتماعی و مذهبی آن زمان بوده، در دست کودکان یک وسیله سرگرم کننده برای بازی شناخته می‌شده.
برای مطالعه بیشتر: اسباب‌بازی کودکان در ایران باستان چگونه بوده است؟
در اروپا به دو تمدن مهم یونان و رم می‌رسیم. در یونان باستان زمان هایی که پسرها مدرسه نبودند و یا دخترها کارهای خانه را انجام داده بودند معمولا توپ بازی می‌کردند.
حتماً برایتان جالب است که بدانید توپ‌های بازی کودکان در آن زمان چطور ساخته می‌شدند. آنها از مثانه باد شده خوک به عنوان توپ استفاده می‌کردند. یک محصول صد در صد طبیعی!
استفاده از تاس و اسباب بازی‌های دیگری مثل فرفره، عروسک، ماکت اسب چرخ دار و حلقه‌های بزرگ هم مرسوم بود. در رم کودکان با عروسک‌های خمیری یا چوبی و حلقه‌ها بازی می‌کردند. علاوه بر این آنها به بازی‌های رومیزی و توپی هم علاقه داشتند.
حالا در زمان به جلو بیاییم تا به قرن شانزدهم میلادی برسیم. در این دوره هنوز هم بچه ها با عروسک‌های چوبی بازی می‌کردند اما بازی‌هایی مثل توپ و لیوان که در آن تلاش بر این بود که توپ داخل لیوان مشخص شده انداخته شود هم به بازی هایشان اضافه شده بود.
اسباب‌بازی‌های مقدس
بعضی از اسباببازیها در گذشته بر اساس طلسم‌ها و اعتقادات ادیان اولیه شکل می‌گرفته اند.
- در جشنواره مرگ در مکزیک شکر را به شکل جمجمه، مقبره و فرشته‌ها درست و از آن به عنوان نمادی برای مراسم مذهبی استفاده می‌کردند اما در دست بچه‌ها فارغ از کاربردش یک اسباب‌بازی بود و جالب‌تر آن است که کودکان بعد از آن که بازی‌شان به پایان می‌رسید آن را می‌خوردند!
- در فرهنگ سرخپوستی عروسک‌های کاچینا وسیله ای برای آموزش اعتقادات مقدس به کودکان بوده است. شاید حتی بر این اساس بشود گفت که عروسک قدیمی‌ترین اسباب‌بازی همه دوره‌هاست. توپ هم یک وسیله محبوب بین بزرگ و کوچک در مراسم مذهبی و غیر‌مذهبی بود.
تحول اسباببازیها بعد از انقلاب صنعتی
بعد از انقلاب صنعتی اسباببازیها به تولید انبوه رسیدند و این باعث ارزان شدنشان شد. در سال ۱۷۶۷ شخصی به اسم جان اسپیلزبری اولین پازل را درست کرد. او یک معلم بود که برای درس جغرافیا نقشه جهان را به قسمت‌های مساوی تقسیم کرد. هدف او از این کار آموزش نقشه جهان به شاگردانش بود اما این کارش به مرور تبدیل به یک سرگرمی شد. در قرن ۱۹ میلادی دختران طبقه متوسط جامعه از عروسک‌های چوبی یا چینی استفاده می‌کردند. آنها برای عروسک‌هایشان خانه‌های مخصوصی داشتند. از طرف دیگر طناب بازی هم بینشان محبوبیت داشت. پسرها با اسباب‌بازی هایی مثل تیله، مجسمه‌های سربازان، قطار و قایق بازی می کردند. بعضی از این قطارها موتور داشتند و با سوخت کار می کردند. البته ناگفته نماند که قشر فقیر مجبور بودند خودشان اسباب‌بازی‌هایشان را بسازند. اسباب بازی‌های ساده ای مثل فرفره هنوز هم در این دوره محبوب بودند.
اواخر قرن ۱۹ زمین‌‌های بازی برای همه مردم شکل گرفتند که بچه‌ها می‌توانستند از آنها استفاده کنند. بیشتر اسباب‌بازی‌های جدید در قرن ۲۰ ام ایجاد شدند. اوایل قرن بیستم ماشین‌های حلبی مرسوم شده بودند و عروسک های نرمی مثل خرس‌های تدی هم به روی کار آمدند.
در طی جنگ جهانی دوم کارخانه‌های اسباب‌بازی سازی تعطیل و به کارخانه‌های تولید محصولات جنگی تبدیل شدند. در دهه ۱۹۵۰ لگو بسیار محبوب شد و اواخر همین قرن با ورود پلاستیک و فلزات، اسباب بازی‌ها بسیار ارزان‌تر شدند. در اواخر قرن بیستم بازی‌های کامپیوتری رایج شدند. قطعا اختراع کامپیوتر و ورود به دنیای مجازی تحول عظیمی در دنیای اسباب بازی‌ها ایجاد کرد که همچنان ادامه دارد.
پایان سخن
به طور کلی تاریخچه دقیق و قطعی از اولین اسباب‌بازی دنیا وجود ندارد اما به نظر می‌رسد که اولین اسباب‌بازی‌هایی که در طول تاریخ در کتاب‌ها ثبت شده اند و یا آثار آنها به جا مانده همان چیزی است که در بالا به آن اشاره شد. ما در این مطلب سعی کردیم تاریخچه اسباب‌بازی و اولین اسباببازیها را برای شما بازگو کنیم. آنچه مشخص است این است که از اولین اسباببازیها و طراحی ابتدایی آنها تا چیزی که امروزه به عنوان اسباب‌بازی می‌شناسیم فاصله بسیار زیادی طی و تغییرات بسیاری ایجاد شده است. در دهه‌های گذشته سرعت این تغییرات بسیار سریع و متفاوت بوده اما چیزی که بدون تغییر باقیمانده نیاز کودک به بازی کردن است. این واقعیت هنوز به عنوان یک اصل اساسی در زندگی بچه‌ها شناخته می‌شود و به رشد آنها کمک می‌کند.
حالا بیایید نگاهی به آینده بیندازیم. به نظر شما با این روند سریع تغییرات، یک قرن دیگر آیندگان چه نگاهی به اسباب‌بازی‌هایی امروزی خواهند داشت؟ اسباب‌بازی‌های یک قرن دیگر از چه فناوری‌هایی استفاده می‌کنند؟ شاید در آن زمان اسباب‌بازی کاملاً از حالت فیزیکی به مجازی تغییر شکل داده باشد. یا حتی برعکس، دوباره اسباب‌بازی‌های فیزیکی رواج پیدا کرده باشند. شما چه فکر می‌کنید؟
دوست دارید یک سفر مجازی به دنیای اسباببازیها داشته باشید؟ لینک زیر بلیت این سفر هیجان انگیز است. کلی اسباب‌بازی‌های هیجان انگیز انتظارتان را می‌کشد.
